Kış Lastiği mi? Yaz Lastiği mi?

Ülkemizde son yıllarda kış lastiği bilinci artmaya başladı. Özellikle de lastikçilerin günde otuz kişinin lastiğini değiştirir hale gelmesi bu durumun en bariz örneğidir. Haber siteleri buzda ve karda araç kullanma taktikleri yazıları ile hitleri tavan yaptırırken  ben de eksik kalmayayım dedim. Hatırlarsanız bir süre önce de yeni bir yasa duyuruldu. Ticari araçlarda kış lastiği zorunluğu getirildi diye. Artık denetimler nasıl gidiyor bilemeyeceğim. Ancak yağmur ve karla tanıştığımız son birkaç günde (İstanbul) kış lastiği kullanmanın önemi artıyordur!

Bugün bir taksiye bindim. Adam yokuşu çıkarken biraz tedirgin oldu. Dayanamadım sordum. “Kış lastiğiniz yok sanırım?” adam “idare ediyor lastikler işte” şeklinde cevap verdi. Peki zorunlu değil mi? Soruma ise sessiz kalarak cevap vermedi.

Çalıştığım ofisin tam karşısındaki lastikçide Aralık ayı boyunca gördüğüm “Kış Lastiği Zorunlu” yazısı da hep dikkatimi çekmiştir. Zorunlu da herkese mi? Resmen kafa karıştırıyor…

Ülkemizde son 4-5 yıldır kış lastiği kullanımı bariz bir şekilde kendini göstererek artıyor. Az da olsa bir bilinçlenme olduğunu görüyoruz. Birçok kişi ile bu konuyu konuştum hepsinin az, çok bilgisi vardı. Elbette yanlış bildiklerini savunduklarını da gördük…

Kış Lastiği

Yalnız şoförler kış lastiği almak yerine hiç yola çıkmamayı tercih edebiliyorlar. Bence en mantıklısı da bu! Bu karda kışta eğer işine metro veya otobüsle gidebileceksen arabayı hiç yola çıkarmamak lazım. Kış lastikleri +7 derece ile -derecelere kadar soğuk havalarda işe yarayan bir lastik türüdür. Hamurunda soğuk etkisinden dolayı sertleşmesini önleyen özel bir bileşim kullanılıyor. Bu sayede hava ne kadar soğursa soğusun, yere temas yüzeyi büzülüp toplanmadığı için aynı kalıyor.

Yaz lastikleri ise sıcak hava koşullarına göre imal ediliyorlar. Hamurları sert bir yapıda ve kış lastiklerinin aksine sıcak havalarda asfalta daha iyi tutunuyorlar. Yani iki lastik türü birbirine tamamen ters bir şekilde çalışıyor. Biri soğuk havada asfaltı tutuyor. Diğeri sıcak havada daha iyi tutuyor. Peki sıcak havada asfaltı tutan bir lastik, soğuk havada ne yapar?

Yaz lastiği soğuğu yedikçe büzüşüyor ve asfalt ile temas yüzeyi artıyor. Kış lastiği ise büzüşmüyor, -40 dereceye kadar dayanabiliyor.

Doğal olarak bu durum, fren mesafenizi etkiliyor. Yaz lastiği soğukta büzüştüğü ve sert bir hamur yapısı olduğu için frene bastığınızda, hele ki yağmur ve kar varsa Allah verdiğince kayar… Kış lastiği ise soğukta hamurundaki özel bir bileşim sayesinde sertleşmiyor. Aynı şekilde asfaltı tutmaya devam ediyor. Ayrıca kış lastiğinin bir diğer özelliği hem de karlı ve buzlu yollarda tutunmayı artırıcı kılcal desenlere sahip olması! Bu sayede daha rahat kalkış yapıyorsunuz ve karlı ve buzlu yollarda tutunması kolay oluyor.

Bu nedenle yaz lastikleri hava sıcaklığı ortalaması +7 derece üzerindeki sıcaklıklarda tercih edilmeli! Kış lastikleri ise hava sıcaklığı ortalaması +7 derece altında kullanılmalıdır. Ayrıca kış lastikleri sadece yağışlı havada değil, kuru havada da +7 derece altında yaz lastiği ile benzer bir performans sağlıyor. Ancak üzeri sıcaklıklar kış lastiğini tam ters etkiliyor.

Elbette ki +7 derecenin yanına bir de yağış eklerseniz kış lastiği size büyük bir üstünlük sağlıyor. Ancak yağış olmadığı ve hava sıcaklığı +7 derece üzerine çıktığı zaman yaz lastiği kullanmak zorundasınız! Kar yağdığında yaz lastiğinin hiç şansı kalmazken, buzda kış lastiği ile yaz lastiği arasındaki fark gittikçe artıyor.

Aslında fiyat olarak da birbirlerine yakınlar. Ancak kış lastiğini kar yağdığında akıl edip almaya kalkarsanız lastikçilerin fahiş fiyatları ile karşılaşabilirsiniz. Bu noktada en mantıklı davranış, kışın yaz lastiği satın almak, yazın da kış lastiği satın almak olacaktır 🙂

Eskiden kış lastiği ticari veya bazı arazi araçları için kullanılırdı. Asfalt sesini çok fazla yapması, çok benzin yakması gibi birçok sebep sıralanırdı kış lastiği almamak için… Şimdilerde ise teknoloji bir hayli gelişti. Artık kış lastiklerinde özel desenler ve özel hamurlar kullanıldığı için yaz lastiğine yakın performanslar gösterebiliyor.

Peki yaz lastiklerimi nereye koyacağım? 

Birçok sürücünün bu bahanesi var. Lastikleri değiştireceğim ama koyacak yerim yok? Çöpe mi gidecek… Hayır, lastikçiler artık yaz lastikleriniz için özel depolar barındırıyorlar. Lastiklerini 50TL’ye değiştirip, 25TL daha vererek yaza kadar lastikçinin saklamasını isteyebilirsiniz. Lastiklerinizi alıp depoya kaldırıyorlar. Havalar ısınınca da (Mart veya Nisan) gidip, kış lastiklerini verip, yaz lastiklerini taktırmak mümkün! İki lastik türünde de unutulmaması gereken en önemli nokta diş derinlikleridir.  Lastiklerin asfalta tutunmasını sağlayan, fren mesafesinde önemli rol oynayan, yağışta yağmuru daha rahat tahliye eden lastik diş kanallarını düşünmek gerekiyor. Bu kanalların diş derinlikleri 3 mm altına indiği zaman lastiklerinizi değiştirme zamanı gelmiş demektir.

Lastiklerin ömürleri aslında diş derinlikleri ve imalat tarihleri ile ölçülür. İyice eskisin, yanakları çatlasın o zaman değiştiririm diye düşünmek, kazalara davetiye çıkarmaktan başka da bir şey değildir. Neymiş efendim lastikler eskimemiş….

Ha bir de bazen lastikler o kadar çok patlar ve yama yaptırırız ki, sonunda yama tutmaz bir hale gelirler. Sonra da gidip lastikçiye 30 – 50 TL verip ikinci el bir lastik alırız…

Öne 2 tane kış lastiği tak, arkalar çıkma dört mevsim lastik… 

Kış lastiği takmanın ne anlamı kaldı ki? Arabanın kıçı asfaltta dönsün dursun… Frene basınca da önler dursun arkalar kaysın… Yok yok biz en iyisi arabamızı faça yapalım… 14 inçlik araca 16 inç lastik takalım… Önlere ikinci el çıkma kış lastiği arkalara dört mevsim lastik tak gitsin…

Başımdan geçen bir olay…

Dün, arkadaşın arabası ile eve gidiyordum. Uzun bir yokuş var ve birkaç aracın çıkamadığını fark ettim. Önce kendimden şüphe ettim.  Acaba? Arkadaş sağ olsun sıfır kilometre takmış kış lastiklerini ve araç tık demeden yokuşu çıktı. Kendime hayret ettiğimi söyleyebilirim. Aslında marifetin sadece şoförlükte olmadığını kanıtladım. Marifet şoförlük ve aracın durumu iyi olduğu zaman daha net ortaya çıkıyor.

Peki hiç merak ettiniz mi? Yaşadığınız şehirde Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında hava sıcaklıkları ortalaması nedir?

Meteoroloji İnternet Sayfasından geçmiş yıllara göre hava sıcaklıklarını kontrol ettim. Evet adamlar 1954’den bugüne kadar aylık olarak şehir ve ülke genelinin sıcaklıklarını tutuyor. Ortalama sıcaklıklar, en yüksek ve en düşük sıcaklıklar görülebiliyor. İstanbul için 1954 ile 20013 yılları arasında aşağıdaki gibi bir sıcaklık ortalaması görülüyor.

Ocak: 5,6
Şubat: 5,6
Mart: 7
Nisan: 11
Mayıs: 15,6
Haziran: 20,4
Temmuz: 22,8
Ağustos: 23
Eylül: 19,7
Ekim: 15,6
Kasım: 11,4
Aralık: 7,9

…şeklinde ve kırmızı ile işaretlediklerim (Aralık ayı sınırı zorluyor) kış lastikleri kullanımı için ideal!  Yani Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında kesinlikle kullanmak lazım. Ancak Nisan ve sonrasında yaz lastiğine geçiş yapmanız emniyetiniz ve kaza riskiniz için çok önemli!

Şimdi bazı sürücüler lastiklerini Nisan sonuna kadar değiştirmeyebilir! Bu verilere bakarsak Nisan ayında kış lastiği kullananların kaza riskini artıracağını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Ha bir de şu var!

Adam diyor ki İstanbul’da +7 dereceden aşağısını maksimum 3 gün görür, bu günlerde de yola çıkmam boşuna lastik almayayım! Eyvallah da bunu diyenlerin hepsi şimdi yollarda yan yatmış çamura batmış, mahsur kalmış… Devlet baba nerede diye bağırıyorlar. Eee hani İstanbul’da +7 derecenin altında 3 gün kar yağardı ve sen o yağışta çıkmazdın dışarı? Ne çabuk unuttun lastiğe para vermemek için sıraladığın bahaneleri? Şimdi yaz lastiği ile asfaltta dönüp duruyorsun arkadaş?

Umarım, bilinç düzeyimiz biraz daha artar da, bu verilere bakarak karar veririz…